Λακεδαίμονα

Λακεδαίμονα
(αρχ. Λακεδαίμων). Ονομασία κατά την ομηρική εποχή της Λακωνικής, δηλαδή της εύφορης χώρας της Λακωνίας που βρισκόταν στην κοιλάδα του Ευρώτα. Κατά τη βυζαντινή περίοδο η ονομασία αυτή επικράτησε για τη Σπάρτη. Τότε, ήταν ένας μικρός οικισμός, ο οποίος κάλυπτε τον χώρο της αρχαίας ακρόπολης και των γύρω λόφων. Η οχύρωση του οικισμού είχε ξεκινήσει από την περιοχή του αρχαίου θεάτρου, αμέσως μετά την καταστροφή της πόλης από τον Αλάριχο (396 μ.Χ.) και πιθανολογείται ότι ολοκληρώθηκε μετά την εμφάνιση των Σλάβων (τέλη 6ου αι. μ.Χ.). Η αρχαιολογική έρευνα των τελευταίων ετών απέδειξε ότι στους χρόνους του Ιουστινιανού και έως τα μέσα περίπου του 6ου αι. συνεχιζόταν η οικοδόμηση στο βόρειο τμήμα της σύγχρονης Σπάρτης. Σώζονται ελάχιστες πληροφορίες, αρχαιολογικές ή φιλολογικές, για τις πρώτες φάσεις της Λ. Ανάμεσα στους Σλάβους του Ταϋγέτου, στους Τσάκωνες και στη Μονεμβασία, η κοιλάδα του Ευρώτα ήταν η μοναδική περιοχή όπου διατηρήθηκε ένα αστικό κέντρο. Αν η αρχαιοπρεπής βασιλική στο κέντρο της ακρόπολης της Σπάρτης δεν ανήκει χρονολογικά στον 10ο αι. αλλά στον 7ο ή 8ο αι., κάτι που υποστηρίχτηκε από πολλούς, η σημασία της πρώιμης Λ. έχει υποτιμηθεί σοβαρά. Σύμφωνα με το βιβλίο Περί θεμάτων του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου, η Λ., μία από τις 40 σπουδαιότερες πόλεις της Πελοποννήσου, υπαγόταν στην Κόρινθο, μητρόπολη όλης της Ελλάδας και της Πελοποννήσου. Οι ρωμαϊκοί κοινοτικοί θεσμοί διατηρήθηκαν τυπικά έως την εποχή του Ιουστινιανού. Ο Πορφυρογέννητος δεν αναφέρει τίποτα για τη μορφή της τοπικής αυτοδιοίκησης. Περισσότερα στοιχεία και ζωντανή εικόνα της πόλης του 10ου αι. περιλαμβάνονται στον βίο του οσίου Νίκωνα του Μετανοείτε, ο οποίος έζησε εκεί από το 961 έως τον θάνατό του (998). Ο Νίκων αναφέρει ότι πάνω από την αγορά της πόλης έχτισε μια εκκλησία και με την ίδρυση του διδακτηρίου δημιουργήθηκε στη Λ. ένα πραγματικό κέντρο χριστιανικών σπουδών· εκείνη την εποχή η πόλη είχε και αξιόλογη οικονομική ζωή. Όπως αργότερα στον Μιστρά, έτσι και εκεί σημειώθηκε η δημιουργία πολυάριθμης ιουδαϊκής κοινότητας από τεχνίτες ειδικευμένους στη μεταξουργία, οι οποίοι έπεσαν θύματα της μισαλλοδοξίας του Νίκωνα. Η ανασκαφή μικρού τμήματος του οικισμού, που είχε χτιστεί πάνω στο αρχαίο θέατρο, αποκάλυψε τμήμα της βιοτεχνικής συνοικίας, στο οποίο οι τοίχοι των σπιτιών ήταν χτισμένοι με το πρόχειρο αρχαίο υλικό. Στην περιοχή εντοπίστηκε ακόμη ελαιοτριβείο, καθώς και ίχνη σιδηρουργείου. Η ίδια εικόνα παρουσιάζεται και από παλαιότερες δοκιμαστικές τομές στο ύψος του πάνω διαζώματος του θεάτρου. Ο οικισμός φαίνεται ότι τόσο σε αυτή όσο και στην επόμενη περίοδο προχώρησε εκτός των τειχών, στο βόρειο τμήμα της σημερινής πόλης, όπου υπάρχουν πάρα πολλά ευρήματα βυζαντινής εποχής, όπως ερείπια σπιτιών, ελαιοτριβείων και εργαστηρίων. Το σημαντικότερο εύρημα ήταν ένα βυζαντινό νεκροταφείο γύρω από ένα μικρό τρίκογχο μαρτύριο, στη βορειοδυτική άκρη της πόλης, απέναντι από το θέατρο. Αντίθετα, δεν μπορούμε να πούμε ότι έχουμε ακριβή εικόνα των δημόσιων κτιρίων της Λ., που βρίσκονταν στην ακρόπολη. Ανάμεσα πάντως στα ερείπια της Χαλκιοίκου Αθηνάς και σε εκείνα της βασιλικής, σώζονται ερείπια τουλάχιστον δύο μεγάλων κτιρίων, από τα οποία το ένα έχει ταυτιστεί με το διδακτήριο του Νίκωνα. Η διαρκής αύξηση του πληθυσμού της Λ. οδήγησε στην ανακήρυξή της σε μητρόπολη επί Αλέξιου Κομνηνού και πατριάρχη Ευστάθιου (1081-82). Στο τέλος του 12ου αι. η πόλη πέρασε στα χέρια λίγων εύπορων οικογενειών, μεταξύ των οποίων αναφέρονται κάποιοι Χαμαίρετοι. Το ενδιαφέρον, άλλωστε, της Βενετίας για το εμπόριο της Λ., αποκαλύπτεται στο χρυσόβουλο του 1198, καθώς και η απαίτησή της να περιέλθει η πόλη στην κυριαρχία της, κατά τη διανομή της αυτοκρατορίας το 1204. Η απαίτηση αυτή επιβεβαιώνει το μέτρο της σπουδαιότητας της Λ. Μετά την ίδρυση του Μιστρά και την εγκατάσταση εκεί της πρωτεύουσας του δεσποτάτου του Μορέως, η Λ. εγκαταλείφθηκε και τελικά ερημώθηκε. Βλ. λ. Λακωνίας, νομός· Σπάρτη. Τα ερείπια του ιερού της Αθηνάς Χαλκιοίκου, στη Λακεδαίμονα.

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Нужно сделать НИР?

Look at other dictionaries:

  • Λακεδαίμονα — η η αρχαία Σπάρτη, η Λακωνία …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • Λακεδαίμονα — Λακεδαίμων fem acc sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • Λακεδαίμον' — Λακεδαίμονα , Λακεδαίμων fem acc sg Λακεδαίμονι , Λακεδαίμων fem dat sg Λακεδαίμονε , Λακεδαίμων fem nom/voc/acc dual …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • Λακεδαιμόνιος — (5ος αι. π.Χ.). Αθηναίος στρατηγός, γιος του Κίμωνα. Ο πατέρας του τον ονόμασε έτσι, για τους ίδιους λόγους που είχε ονομάσει και τους δύο άλλους γιους του Θεσσαλό και Ηλείο, επειδή δηλαδή ήθελε ο οίκος του να είναι γνήσιος ελληνικός και να… …   Dictionary of Greek

  • Σπάρτη — I Μυθικό πρόσωπο επώνυμη ηρωίδα της Σπάρτης κόρη του Ευρώτα και της Κλήτας και σύζυγος του Λακεδαίμονα. Ήταν μητέρα του Αμύκλα, της Ευρυδίκης, του Ίμερου και της Ασίνης. II Πόλη (14.084 κάτ.) της νότιας Πελοποννήσου, πρωτεύουσα του νομού Λακωνίας …   Dictionary of Greek

  • Ταϋγέτη — I Μυθολογικό πρόσωπο, μία από τις 7 Ατλαντίδες ή Πλειάδες, κόρες του Άτλαντα και της Πληιόνης. Υπήρξε μητέρα του Λακεδαίμονα από τον Δία. Σύμφωνα με παραλλαγή του μύθου, η Τ. ήταν σύζυγος του Λακεδαίμονα, από τον οποίο γέννησε τον Ίμερο και την… …   Dictionary of Greek

  • κητώεις — κητώεις, εσσα, εν (Α) 1. (ομηρικό επίθ. τής Λακεδαίμονος) ο γεμάτος κοιλότητες, χαράδρες, σπηλιές («οἵ δ εἶχον κοίλην Λακεδαίμονα κητώεσσαν», Ομ. Ιλ.) 2. (για τον Δούρειο Ίππο) σπηλαιώδης, κοίλος, κούφιος 3. πελώριος, τεράστιος. [ΕΤΥΜΟΛ. Αβέβαιης …   Dictionary of Greek

  • πάτρα — Πόλη της Πελοποννήσου, πρωτεύουσα του νομού Αχαΐας της περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Ο δήμος Πατρέων περιλαμβάνει, εκτός από τον ομώνυμο δήμο, και τις κοινότητες Ελικίστρας, Μοίρας και Σουλίου. Τρίτη πόλη της Ελλάδας από άποψη πληθυσμού, μετά την… …   Dictionary of Greek

  • σπάρτη — I Μυθικό πρόσωπο επώνυμη ηρωίδα της Σπάρτης κόρη του Ευρώτα και της Κλήτας και σύζυγος του Λακεδαίμονα. Ήταν μητέρα του Αμύκλα, της Ευρυδίκης, του Ίμερου και της Ασίνης. II Πόλη (14.084 κάτ.) της νότιας Πελοποννήσου, πρωτεύουσα του νομού Λακωνίας …   Dictionary of Greek

  • Λακωνίας, νομός — Διοικητική διαίρεση (3.636 τ. χλμ., 99.637 κάτ.) της περιφέρειας Πελοποννήσου. Καλύπτει την ιστορική και γεωγραφική περιοχή της νοτιοανατολικής Πελοποννήσου, που είναι γνωστή ως Λακωνία και Λακωνική. Ο ν.Λ. συνορεύει στα Β με τον νομό Αρκαδίας,… …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”